BLOG
Badanie EEG i dieta ketogenna
Co łączy badanie EEG z dietą KETO?
Co ma wspólnego dieta ketogenna (ketogeniczna) i EEG? To, co je łączy to zaburzenia neurologiczne, psychiatryczne oraz neurodegeneracyjne. Dieta leczy, badanie EEG monitoruje postęp w terapii. W tym wpisie zachęcimy Państwa do zapoznania się z tematem leczenia dietą ketogenną, szczególnie padaczek lekoopornych i innych zaburzeń neurologicznych. Jaki wpływ ma leczenie dietą ketogenną na zapis EEG, tutaj postaramy się przybliżyć temat.
Dieta ketogeniczna – kilka historycznych faktów
Dieta ketogeniczna zaczęła być stosowana na początku XX wieku. Pierwsze badania nad tą dietą przeprowadzono w latach 20. XX wieku. W 1921 – dieta ketogeniczna została opracowana przez dr. Russella Wildera z Mayo Clinic w celu leczenia padaczki. Dr Wilder zauważył, że ograniczenie węglowodanów i zwiększenie spożycia tłuszczów może naśladować efekty postu, co prowadziło do zmniejszenia liczby napadów u pacjentów z padaczką. W latach 20. i 30. XX wieku zyskała popularność jako skuteczna metoda leczenia padaczki, zwłaszcza u dzieci. W tamtym okresie była jedną z głównych terapii stosowanych w leczeniu tej choroby. Niestety kolejne dekady to czas „zepchnięcia” diety keto na margines. Wprowadzenie nowych leków przeciwpadaczkowych w latach 40-tcyh i 50-tych spowodowało, że dieta ketogeniczna stała się mniej popularna. Wiele osób zaczęło polegać na farmakoterapii, co doprowadziło do zmniejszenia zainteresowania dietą, a środowisko lekarskie zarzuciło badania nad mechanizmem jej działania i wpływem na leczenie schorzeń neurologicznych. Niestety w kolejnych latach okazuje się, że farmakoterapia nie działa w wielu przypadkach padaczki i innych schorzeniach. Zainteresowanie dietą ketogeniczną powróciło w latach 90 -tych XX wieku, za sprawą medialnemu zainteresowaniu przypadkiem Charlie’ego Abrahama, chłopca z padaczką, którego napady zostały zredukowane dzięki tej diecie. Rodzice Charlie’ego założyli fundację Charlie Foundation, która promowała dietę ketogeniczną jako terapię padaczki. Na początku XXI wieku zainteresowanie dietą ketogeniczną wzrasta, pojawiają się coraz to nowe badania nad jej wpływem na leczenie padaczki i innych chorób neurologicznych oraz metabolicznych. Badania zaczęły wskazywać na korzyści diety ketogenicznej w kontekście utraty wagi, kontroli poziomu cukru we krwi. Obecnie dieta ketogeniczna jest szeroko stosowana zarówno w celach terapeutycznych, jak i jako strategia żywieniowa dla poprawy ogólnego stanu zdrowia i kondycji fizycznej.
Na czym polega dieta ketogeniczna?
W stosowaniu diety ketogenicznej chodzi o zmianę metabolizmu organizmu, prowadząc do stanu zwanego ketozą. Główne zasady diety to:
- Niska ilość węglowodanów: Zwykle ogranicza się spożycie węglowodanów do około 20-50 gramów dziennie. Dzięki temu poziom glukozy we krwi spada, zmuszając organizm do poszukiwania alternatywnych źródeł energii.
- Wysoka ilość tłuszczów: Tłuszcze stanowią główne źródło kalorii w diecie ketogenicznej. Mogą to być tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (jak masło, smalec) oraz roślinnego (jak olej kokosowy, oliwa z oliwek, awokado).
- Umiarkowane spożycie białka: Dieta keto zakłada umiarkowane spożycie białka. Zbyt duża ilość białka może prowadzić do glukoneogenezy, czyli przekształcania białka w glukozę, co może przeszkodzić w utrzymaniu ketozy.
Wyobraźmy sobie, że przypadkiem znaleźliśmy w restauracji ketogenicznej, w której szef kuchni jest mistrzem keto. Ułożył kartę dań, a w niej same tłuste przysmaki. Oto karta dań mistrza keto:
Przystawki:
- cukinia zawijana w plastrach boczku
- koreczki z pełnotłustego sera, oliwek i plasterków salami przystrojone natką pietruszki
Zupy:
- zupa krem z białych warzyw z masełkiem i serkiem maskarpone
- rosół wołowy z wielkimi okami bez makaronu
Dania główne:
- stek wołowy podawany na sałacie, przystrojony pomidorkami i awokado, wszystko polane sosem mistrza keto
- łosoś z musem avocado podawany z purée z kalafiorów i brokułów
Deser:
- kulki czekoladowo-kokosowe (bez cukru)
- sernik ketogenny z bitą śmietaną (bez cukru)
Napoje:
- woda
- napar z ziół bez cukru (do wyboru: mięta, rumianek, pokrzywa, ostropest)
- lemoniada miętowa z erytrytolem
Niewtajemniczony może zapytać, a gdzie makaron, ziemniaki, pizza, kasza? Mistrz kuchni keto odpowie, że tego nie jadamy. To bezużyteczne węglowodany!
W diecie keto na stół wjeżdża głównie tłuszcz w różnych postaciach. Średnie ilości białka i niewielkie ilości węglowodanów. Przeliczając to na procenty możemy powiedzieć, że odżywiając się ketogenicznie spożywamy w posiłku ponad 65% (nawet do 90%) tłuszczu, mniej więcej 15% białka i 5-10% węglowodanów. Dlaczego? Bo w tym sposobie odżywiania chodzi o wprowadzenie organizmu w stan ketozy, zmuszenie go do wytwarzania ciał ketonowych i do czerpania z nich energii. Normalnie nasz organizm używa glukozy jako „paliwa” do funkcjonowania, a w ketoodżywianiu chodzi o zamianę na inne paliwo.
Teraz ktoś zapyta, po co te ciała ketonowe. Okazuje się, że robią one dobrą, naprawczą robotę w naszym organizmie. A cały mechanizm, który uruchomiliśmy przez zmianę diety może pomóc wesprzeć leczenie lub nawet wyleczyć wiele schorzeń w tym padaczki lekoopornej, cukrzycę typu 2, a nawet choroby neurodegeneracyjne czy niektóre zaburzenia psychiczne. Badania sugerują również jej korzystny wpływ na poziom cukru we krwi, insulinę oraz profil lipidowy.
Po kilku dniach stosowania diety ketogenicznej organizm wchodzi w stan ketozy, w którym zaczyna produkować ciała ketonowe z tłuszczów w wątrobie. Ketony stają się głównym źródłem energii dla organizmu, zastępując glukozę.
W praktyce wygląda to tak
Odstawiamy lub radykalnie ograniczamy wszystkie produkty, które mają wysoką zawartość węglowodanów takie jak np.: cukier, mąka, ryż, kasze, ziemniaki, słodycze, ciasta, napoje gazowane typu coca-cola, soki, słone przekąski typu chipsy, paluszki, płatki kukurydziane, owsianki, słodkie owoce itp. Po prostu ograniczamy węglowodany do minimum, czyli do 20 g dziennie, bo takie ograniczenie pozwala na wejście w ketozę (przynajmniej na początku stosowania diety ketogenicznej). Węglowodany, które będziemy spożywać najlepiej, aby pochodziły z warzyw i to tych bogatych w błonnik. W diecie tej nie możemy też przesadzić z białkiem. Spożywamy go mniej więcej 1g – 1,5 g na kilogram ciała, obliczany w zależności od aktywności fizycznej. Zbyt duże spożycie białka może ograniczać możliwość wejścia w ketozę.
Tłuszcz – szef kuchni keto
I teraz dochodzimy do „szefa” diety ketogenicznej, czyli tłuszczu. I tu możemy poszaleć! Mamy do wyboru różne źródła tłuszczu: mięsa, tłuste ryby, sery, śmietana, smalec, oleje roślinne, orzechy, awokado, jajka. Wyszukujemy wszystko, co ma dużą zawartość tłuszczu. Uwierzcie, dużo tego jest! Posiłki mogą być bardzo różnorodne. Co pijemy? Przede wszystkim wodę! Napary z ziół, kawę, herbatę. Wszystko bez cukru!
Dieta keto i matematyka!
Podobno matematyka to królowa nauk. Ta zasada sprawdza się również w diecie ketogenicznej. Liczenie w diecie keto to chleb powszedni, przynajmniej na początku. Ale niech nie zrażają się ci, co matmy nie lubią. Liczeniem mogą zająć się aplikacje do tego stworzone. Aplikacje wyliczą nam, ile w naszym planowanym posiłku będzie tłuszczu, białka i węglowodanów, czyli tak zwanych mikroskładników. No i ile kalorii z tego wszystkiego wyjdzie na posiłek i na cały dzień, ile tłuszczu, białka i węglowodanów wciągniemy danego dnia.
Wartości te powinny być wcześniej ustalone przez dietetyka lub lekarza, który zajmuje się dietą ketogeniczną. W zależności od celu stosowania diety ketogenicznej (schudnięcie, leczenie padaczki, dobrostan i prewencja chorób), ilości spożywanych kalorii będą się różnić.
Ketoadaptacja
Dieta ketogeniczna wybija nasz organizm z utartych ścieżek. Przez większość życia jemy posiłki skomponowane z dużej ilości węglowodanów. Jeśli decydujemy się na zmianę na inny sposób odżywiania, organizm musi się do tego przestawić i tego nauczyć. A to wymaga czasu. „Przestawianie się” z korzystania z glukozy na rzecz ciał ketonowych i polegania głównie na tłuszczach nazywamy ketoadaptacją. Niektórzy ten czas nazywają też „grypą węglowodanową”. Ten okres nie jest zbyt przyjemny i stanowi dla wielu moment, kiedy rezygnują z diety ketogenicznej. Wiele osób skarży się, że na początku przejścia na dietę ketogeniczną doświadcza spadku energii, dekoncentracji, bólów głowy czy mięśni. W tym czasie organizm wyrabia sobie nowe ścieżki czerpania energii. Czas ketoadatacji to kwestia bardzo indywidualna. Może trwać od kilku tygodniu do kilku miesięcy i ma na nią wpływ wiele czynników. Aby łagodzić objawy ketoadaptacji należy się suplementować i tak odpowiednio komponować posiłki, tak aby zawierały jak najwięcej witamin. Ograniczając węglowodany ograniczmy również spożycie niektórych witamin i minerałów takich jak wapń, żelazo, cynk, magnez i sód. Badania dowodzą, że osoby rozpoczynające dietę ketogeniczną wykazują spadki poziomów elektrolitów takich jak potas i sód. Należy je suplementować. Suplementuje się również magnez, wapń i witaminy.
Lecznicze działanie diety ketogennej
- Padaczka lekooporna
Dieta ketogeniczna jest szczególnie skuteczna w leczeniu dzieci z padaczką lekooporną. Badania pokazują, że może ona znacząco zmniejszyć częstotliwość napadów, a u niektórych pacjentów doprowadzić do ich całkowitej remisji. Zalecana jest w przypadkach, gdzie tradycyjne leki przeciwpadaczkowe zawodzą.
- Zespół Draveta i zespół Lennoxa-Gastauta
Te rzadkie, ciężkie postaci padaczki u dzieci często nie reagują na leki. Dieta ketogeniczna jest często zalecana jako alternatywna terapia, która może znacznie zmniejszyć liczbę napadów.
- Stwardnienie guzowate
Dieta ketogeniczna jest badana jako potencjalne wsparcie w leczeniu stwardnienia guzowatego (Tuberous Sclerosis Complex, TSC), rzadkiego schorzenia genetycznego, które może prowadzić do rozwoju łagodnych guzów w wielu narządach, w tym w mózgu. TSC często wiąże się z napadami padaczkowymi oraz innymi problemami neurologicznymi, dlatego dieta ketogeniczna, znana ze swojego działania przeciwpadaczkowego, może być szczególnie przydatna w tej chorobie.
- Choroba Alzheimera
Badania sugerują, że dieta ketogeniczna może mieć korzystny wpływ na pacjentów z chorobą Alzheimera. Ketony mogą służyć jako alternatywne źródło energii dla mózgu, który w tej chorobie ma problemy z metabolizmem glukozy. Ponadto, dieta keto może zmniejszać stan zapalny i stres oksydacyjny, co jest istotne w kontekście chorób przewlekłych i neurodegeneracyjnych.
- Stwardnienie boczne zanikowe (ALS)
Istnieją wstępne badania, które wskazują, że dieta ketogeniczna może mieć neuroprotekcyjne właściwości, które mogą być korzystne dla pacjentów z ALS. Choć jest to obszar wymagający dalszych badań, wstępne wyniki są obiecujące.
- Zespół metaboliczny i cukrzyca typu 2
Dieta ketogeniczna jest również skuteczna we wsparciu leczenia cukrzycą typu 2. Ograniczenie węglowodanów prowadzi do poprawy kontroli poziomu cukru we krwi, zmniejszenia insulinooporności oraz utraty masy ciała.
- Choroby neurodegeneracyjne
Niektóre badania sugerują, że dieta ketogeniczna może mieć potencjalne korzyści w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak Parkinson czy Huntington. Ketony mogą poprawiać funkcje mitochondriów i redukować stres oksydacyjny, co jest korzystne dla neuronów.
EEG i
dieta ketogenna
Badanie EEG (elektroencefalogram) jest narzędziem monitorującym postępy w terapii, umożliwiającym ocenę aktywności elektrycznej mózgu. Jak już wspomnieliśmy dieta ketogenna i to, co dzieje się w organizmie dzięki jej stosowaniu, może redukować napady padaczkowe, stabilizować aktywność elektryczną mózgu oraz prowadzić do zmian we wzorcach fal mózgowych, co jest korzystne w leczeniu padaczki lekoopornej. Zmniejszenie napadów padaczkowych jest widoczne w zapisach EEG. U pacjentów, którzy stosują dietę ketogeniczną, badanie EEG może wykazać mniejszą ilość wyładowań padaczkowych, co wskazuje na poprawę stanu klinicznego pacjenta. U niektórych pacjentów na diecie ketogenicznej obserwuje się zmiany w wzorcach fal mózgowych, takie jak zwiększenie aktywności fal theta i delta oraz zmniejszenie aktywności fal beta, co może być związane z mechanizmami działania diety na mózg. Dieta ketogeniczna może prowadzić do stabilizacji aktywności elektrycznej mózgu, co jest korzystne w kontrolowaniu napadów padaczkowych. Stabilizacja ta jest często widoczna w postaci bardziej regularnych i mniej chaotycznych wzorców EEG.
Dieta ketogeniczna wpływa na poziom neuroprzekaźników w mózgu, takich jak GABA (kwas gamma-aminomasłowy), co może być widoczne w zmianach w EEG. Zwiększony poziom GABA, który ma działanie hamujące, może przyczyniać się do zmniejszenia aktywności padaczkowej w mózgu.
Niektóre badania sugerują, że dieta ketogeniczna może poprawić jakość snu oraz zmniejszyć występowanie zaburzeń snu, co znajduje odzwierciedlenie w zmianach wzorców EEG podczas snu.
Podsumowanie
Każda oddziaływanie terapeutyczne na nasz organizm wymaga rozwagi. Tak samo jest z dietą ketogenną (ketogeniczną). Przed jej wdrożeniem w leczenie potrzebne są konsultacje z dietetykiem, lekarzem i komplet badań. Tylko właściwie stosowana może pomóc w wielu schorzeniach.
W naszej praktyce widzimy zmiany w zapisie EEG po stosowaniu diety ketogennej, kiedy wpłynęła na redukcję napadów. Dotyczy to szczególnie dzieci.
Zgadzamy się, że prowadzenie diety ketogennej jest bardzo wymagające, ale warto spróbować jej stosowania. Oczywiście pod czujnym okiem specjalistów.
